Ptak miesiąca
 
 
2020-11-04
 
Sikory - ptaki listopada
Żyje ich w Polsce sześć gatunków. Najlepiej wszystkim znane to bogatka i modraszka. To one są  najczęstszymi wśród sikor gośćmi zimowymi w naszych karmnikach. Jesienno-zimowe dokarmianie to dobra pora, żeby im się przyjrzeć i wspomnieć o ich mniej znanych krewniaczkach.
Sikorza "rodzina"

Bogatka to największa z naszych sikor. Łatwo ją poznać – głowę ma czarną z białymi policzkami. Na jej jasnożółtym brzuchu widać czarny pas, jak krawat. U pań bogatek jest on krótszy i sięga do połowy brzucha. U panów natomiast dochodzi aż do spodu brzucha. 
Bogatka jest wszędobylskim ptakiem. Gnieździ się głównie w dziuplach i budkach lęgowych, ale jeśli ich zabraknie, potrafi założyć gniazdo w przedziwnych miejscach: w nieużywanych skrzynkach na listy, pod dachem domu, a nawet w słupkach ogrodzeniowych. 		ilustracja
Bogatka, fot. Michał Wolny

To ostatnie miejsce może stać się pułapką dla sikorzych piskląt. Bywa, że w czasie ulewnych deszczy woda zalewa wnętrze słupka razem z pisklętami. Z kolei przy silnym nasłonecznieniu grozi im przegrzanie. Jeśli więc zobaczycie tak umieszczone gniazdo, lepiej po skończonych lęgach zasłonić czymś wejście do słupka, a w pobliżu zawiesić budkę lęgową. Może bogatka skorzysta z niej następnym razem.
Modraszka to druga często spotykana w karmnikach sikora. Wyróżnia się kolorem spośród innych sikor – niebieską czapeczką na głowie oraz szaroniebieskim odcieniem skrzydeł i ogona. To niebieskawym kolorom modraszka zawdzięcza swoją nazwę. Jej brzuszek jest jasnożółty, a boki głowy białe z czarnym paskiem, biegnącym przez oko. Modraszka chętnie zakłada gniazdo w dziuplach i budkach lęgowych. Często jest z nich przepędzana przez wiekszą od niej bogatkę. Dlatego budka dla modraszki powinna mieć mniejszy otwór wlotowy, tak, żeby bogatka nie mogła się przez niego przecisnąć. ilustracja
Modraszka, fot. Jerry Cassidy


Sikora uboga  nie jest tak barwna, jak jej bardziej znane krewne – jest szarobrązowa z czarną błyszczącą czapeczką, białymi policzkami i niedużą plamą pod dziobem. Ona również gnieździ się w dziuplach, ale unika budek lęgowych.
Sikora uboga to ptaszek z charakterem - ruchliwa, mniej towarzyska niż inne sikory. Potrafi dzielnie bronić swojego terytorium przez okrągły rok. Jest ptakiem leśnym. 		ilustracja
Sikora uboga, fot. Jukka J.Nurmi
Bardzo podobna do sikory ubogiej jest większa od niej czarnogłówka. Czarna plamka pod dziobem jest u niej większa niż u ubogiej, a na złożonym skrzydle wprawne oko zauważy jaśniejszą wstawkę. Różnice między nimi mogą być w terenie trudne do zauważenia, a wtedy pewniejszą cechą, po której można je rozróżnić jest śpiew. Ale tu trzeba trochę osłuchanego z ptasim śpiewem ucha … i chęci ptaka do odezwania się. ilustracja
Czarnogłówka, fot. Hanna Michoń

ilustracja Sosnówka jest najmniejszą z naszych sikor. Tak jak bogatka głowę ma lśniąco czarną, z wyraźnymi białymi policzkami. I tyle podobieństw. Z tyłu głowy sosnówka ma duża jasną plamę. Jej brzuszek jest w kolorze beżowym, a grzbiet szaroniebieski. Sosnówka lubi lasy iglaste. Uwija się w konarach, wydłubując nasiona z szyszek lub owady i ich jaja wśród igieł świerka. W poszukiwaniu jedzenia potrafi zwisać z gałązek głową w dół w akrobatycznych pozach, jak raniuszek. Zimą myszkuje także na ziemi, wśród opadłych szyszek.
Nasza najmniejsza sikora - sosnówka, fot. Hanna Michoń


To bardzo pracowita sikora. Gromadzi zapasy jedzenia – owady, pająki, nasiona wciska pod zakamarki kory albo na ziemi pod mech i porosty. Potrafi zgromadzić ogromne ilości nasion w swoich spiżarniach, (patrz: informacja o ptasich spiżarniach), zwłaszcza w latach, kiedy świerki obradzają w szyszki. Te zapasy często jej podbiera bogatka, mniej zapobiegliwa, ale za to silniejsza.  		ilustracja
Sosnówka przy pracy,
fot. Clive Timmons

Czubatka to piękna sikora o bardzo charakterystycznym wyglądzie. Jako jedyna wśród sikor (i jedna z niewielu wśród gatunków europejskich !) ma czubek piór na głowie. Postawiony czubek, z delikatnym czarnym rysunkiem na piórkach, nadaje jej dużo wdzięku. Do tego oko o czerwonej tęczówce, przez które przechodzi czarny pasek, na tle jasnoszarej głowy. Ładny widok ! Czubatka to również ptak lasów iglastych i raczej nie zagości w naszych karmnikach, o ile oczywiście karmnik nie znajduje się w sąsiedztwie lasów. ilustracja
Czubatka, fot. Jukka J. Nurmi
Sikory zimą
Sikory nie wędrują na duże odległosci. Po zakończonych lęgach, na czas jesieni i zimy mogą łączyć się w mieszane stada różnych gatunków, które przenoszą się z miejsca na miejsce. Bogatka i modraszka mogą być w nich najliczniejsze. W takiej grupie łatwiej przeżyć zimę. Jeśli jeden ptak znajdzie pokarm, pożywi się przy nim i reszta ptasiego drobiazgu. Ale nie wszystkie sikory spedzają u nas zimę. Niektóre bogatki, modraszki i sosnówki decydują się odlecieć dalej, w cieplejsze rejony Europy, natomiast do nas dolatują ptaki tych gatunków z północy i wschodu. ilustracja
Wspólna stołówka
fot. Stanisław Stefaniak
W jaki sposób można dokarmiać sikory zimą – piszemy na tym portalu w dziale „Ptasia stołówka”.
(HR)