O raniuszku...
 
 
raniuszekGdyby ogłosić konkurs na najsympatyczniej wyglądającego polskiego ptaka, raniuszek zapewne znalazłby się w pierwszej dziesiątce. Z daleka przypomina niewielką kulkę z waty, do której ktoś przyczepił nieproporcjonalnie długi ogon. Wizerunek raniuszka stał się symbolem Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków. Przyjrzyjmy się bliżej temu  małemu, ruchliwemu ptakowi.

Większość "naszych" raniuszków ma całą białą głowę
z bardzo malutkim dziobem (przypominającym odrobinę pyszczek jakiegoś ssaka). Duże czarne oczy otoczone są czerwoną obwódką powiek (sprawia to wrażenie, jakby ptak cierpiał na zapalenie spojówek). Jesienią można u nas spotkać raniuszki, które mają na głowie szeroką czarną pręgę. Są to przybysze z Europy Zachodniej.
OTOP - Raniuszek Najciekawiej raniuszki wyglądają jesienią lub zimą, kiedy skupiają się w stada i wspólnie szukają czegoś do jedzenia. Taka ptasia gromadka jest  bardzo ruchliwa. O swojej obecności daje znać głosem przypominającym szybkie spadanie na ziemię małych kamyczków. Samotnemu raniuszkowi, który waży zaledwie 7-10 g, trudno przeżyć długą i mroźną zimową noc. Dlatego najczęściej raniuszki nocują wspólnie na gałęziach drzew, gdzie napuszone siadają blisko siebie i ogrzewają się nawzajem. Widywano również  raniuszki nocujące między korzeniami drzew, schowane w ziemnej norce lub zagrzebane w śniegu.
Stadko raniuszków na gałązce - rys. T. Cofta
Wczesną wiosną stado rozpada się – raniuszki łączą się w pary i szukają najlepszego miejsca  na budowę gniazda dla raniuszkowej rodziny. Najchętniej w  dużym lesie liściastym lub mieszanym.

OTOP - Raniuszek Choć same ptaki są niewielkie (14-16 cm długości, z czego ponad połowa przypada na ogon), ich gniazdo jest kunsztowną budowlą, osiągającą wysokość 25 cm. Przyszli rodzice poświęcają na jego budowę 3-4 tygodnie na przełomie lutego i marca. Efekt ich pracy to jedno z najbardziej oryginalnych gniazd, budowanych przez nasze ptaki. Przypomina ciepły „kokon” w kształcie dużego jaja, z małym wejściem znajdującym się u góry. Upleciony jest z mchów, włókien roślin i pajęczyny. W środku musi być ciepło, ponieważ jaja znajdą się w nim w czasie, kiedy wokół bywa jeszcze chłodno. Funkcję „kołdry” pełnią pióra wyściełające wnętrze gniazda (może być ich bardzo dużo -  nawet ponad 2000 !). Raniuszki mogą je zbierać w miejscach, gdzie ptaki drapieżne ucztują i pozostawiają resztki swoich ofiar. Porosty, resztki kokonów owadzich i kawałki kory brzozowej służą do zamaskowania gniazda i ukrycia go przed wzrokiem drapieżników. Różna bywa wysokość, na jakiej gniazdo jest umieszczone – czasem znajdziemy je kilkadziesiąt centymetrów nad ziemią, innym razem będziemy musieli zadrzeć w górę głowę, szukając go wśród wysokich gałęzi.
Para raniuszków przy gnieździe - rys. T. Cofta
Na przełomie marca i kwietnia w gnieździe pojawiają się jaja. Najczęściej 8 do 10. Pisklęta wykluwają się nagie. W miarę dorastania, gniazdo staje się dla nich w końcu za małe i powstają w nim pękniecia, przez które wystają długie ogony młodych ptaków.
OTOP - Raniuszek Karmieniem głodnych piskląt zajmują się przede wszystkim rodzice, lecz czasem pomagają im także inne raniuszki – starsze „kuzynostwo” lub rodzeństwo, które w tym sezonie nie doczekało się swoich lęgów. Sami pomocnicy nie robią tego bezinteresownie – okazuje się, że mają oni większe szanse na przeżycie niż mniej od nich uczynne raniuszki. Obserwowano też raniuszki usiłujące karmić pisklęta bogatki czy przynoszące pokarm małym trznadlom! Pokarm - głównie owady - raniuszki zbierają z gałązek i liści, często zawisając na najcieńszych gałązkach grzbietem na dół, jak akrobata.
Raniuszek akrobata -
rys. T. Cofta

Po zakończeniu sezonu lęgowego raniuszki znowu tworzą rodzinne stadko. W takim gronie wędrują nieraz setki kilometrów. Czasem stadka są bardzo duże, liczą dziesiątki, a nawet setki małych pierzastych kuleczek.
Raniuszka nierzadko można spotkać w wielu częściach Polski. Jeśli chcemy, żeby się to nie zmieniło, musimy dbać o lasy  w dolinach rzecznych - to ulubione miejsce gniazdowania tych małych sympatycznych ptaków. Chroniąc miejsce życia raniuszków, chronimy także wiele innych gatunków ptaków. Taka jest właśnie misja OTOP, którego raniuszek jest symbolem. On też patronuje naszemu portalowemu Klubowi.
(AM)